Na Plutona i jego kawę! – o tym, jak wielka polska marka powróciła na rynek.

Czy pamiętacie, kiedy pierwszy raz usłyszeliście o Plutonie?

Michał Kmiecik: To był kwiecień, trzy lata temu. Mam takie hobby, że zbieram stare książki i czasopisma, trafiłem na wzmiankę o Plutonie w „Tygodniku Ilustrowanym” z 1905 roku, to zdaje się była reklama. Zacząłem szukać informacji na temat Plutona. Okazało się, że przed wojną była to firma wielkości Wedla. Nie mogłem zrozumieć, jak to się stało, że już jej nie ma. Przekopywałem archiwa i dokumenty, coraz bardziej mnie to pochłaniało. Trafiłem na książki Kordiana Tarasiewicza, ostatniego dyrektora zarządzającego przed wojną, dzięki któremu firma mogła się potem reaktywować. Po tym, jak w 1950 roku Pluton zbankrutował, Tarasiewicz w sześć lat spłacił długi wobec państwa. Tak firma została w rękach rodziny, a my mogliśmy się z nią skontaktować i zrealizować nasz plan.

Nic dziwnego, że zaczęło się od reklamy z „Tygodnika Ilustrowanego”, w końcu Pluton słynął z przemyślanej identyfikacji wizualnej i – jak byśmy to dziś nazwali – kolaboracji ze znanymi artystami: Jerzym Hryniewieckim, Erykiem Lipińskim…

M.K.: Wcześniej razem z Anią pracowaliśmy w firmie produkującej herbatę, więc prawdopodobnie to, że akurat zwróciłem uwagę na reklamę Plutona, wiązało się z zainteresowaniami zawodowymi. W jednej ze swoich książek Kordian Tarasiewicz opowiada, że na przełomie XIX i XX wieku, jeśli firma się reklamowała, wszyscy myśleli, że ma kłopoty. W dobrze prosperującym przedsiębiorstwie informacje przekazywane są z ust do ust.

Pluton wyznaczał trendy w marketingu. Architekt Jerzy Hryniewiecki, autor między innymi katowickiego Spodka, zaprojektował charakterystyczne logo z płomieniem, które stało się inspiracją dla naszego dzisiejszego znaku. Rodzina Tarasiewiczów wykorzystywała działania marketingowe, które dziś budzą podziw dla kreatywności, np. product placement: aktor Adolf Dymsza na scenie teatralnej wypowiadał kwestię „Na Plutona i jego kawę!”.

Co was urzekło w historii Plutona?

Anna Sobocka: Historia Tarasiewiczów i Plutona to rewelacyjna lekcja przedsiębiorczości. Firma przetrwała czasy carskie, pierwszą wojnę światową, wielki kryzys, drugą wojnę światową – a nawet zwiększyła wtedy dwukrotnie zatrudnienie. Niestety, nie przetrwała nowego, powojennego systemu politycznego ze względu na przejęcie nieruchomości i nałożenie domiaru podatkowego. Niesamowite w Plutonie było zarządzanie pracownikami…

Można powiedzieć, że Pluton wyprzedzał swoje czasy. To było pierwsze polskie etycznie działające przedsiębiorstwo, które w dzisiejszych czasach prawdopodobnie otrzymywałoby liczne nagrody i wyróżnienia. Pracownicy mieli udziały w akcjach, wysokie pensje, mieszkania, a ci niepiśmienni zagwarantowaną naukę.

A.S.: W książce „Zapach świeżej kawy” Tarasiewicza jest wiele wspomnień pracowników. Potwierdzają one ich zaangażowanie w życie firmy, i to nie tylko tych na wysokich stanowiskach. W czasie okupacji pracownicy dobrowolnie przychodzili do siedziby spółki doglądać majątku, a po drodze chowali się w bramach przed nalotami. Zdarzały się takie historie, że Niemcy rekwirowali worki z kawą, pracownicy namierzali, która jednostka przejęła kawę, i zwracali się do generała z prośbą o zapłatę – i tę ostatecznie otrzymywali.

M.K.: W trakcie pierwszej wojny światowej jeden z pracowników odzyskał nawet wagon kawy zza linii frontu! W 1915 roku najpierw wyprawił się do Finlandii, później do Petersburga i sprytnymi sposobami udało mu się sprawić, żeby wagon został podczepiony do wojskowego pociągu jadącego do Polski. Ostatecznie towar trafił na swoje miejsce. Te wszystkie rzeczy, o których rozmawialiśmy – korzyści pracownicze – przekładały się na realne zaangażowanie.

Jak to się stało, że Pluton został reaktywowany?

A.S.: Udało nam się skontaktować z wnukiem Kordiana Tarasiewicza. Spotkaliśmy się, rozmawialiśmy mniej więcej przez półtora roku. To było wiele spotkań i negocjacji.

Jaka była jego reakcja?

A.S.: Reaktywowanie marki było wielkim marzeniem Kordiana Tarasiewicza, którego spełnienia niestety nie doczekał. Miał nadzieję, że po odzyskaniu pieniędzy za grunt na Żytniej będzie mógł reaktywować firmę – stworzyć w tym miejscu kawiarnię. Niestety, zamiast środków, które na ten cel mógłby przeznaczyć, otrzymał ziemię z konkretnym planem zagospodarowania, w który w żaden sposób nie wpisywała się kawiarnia. A jaka była reakcja? Mam nadzieję, że rodzina jest zadowolona.

M.K.: Długość naszych rozmów wynikała z tego, że niezbędne było nabranie do nas zaufania, osłuchania się z wizją, która od początku była zgodna z filozofią Plutona. Musieliśmy przekonać, że jesteśmy godni, by kontynuować to, co zaczęto wiele lat temu. To w końcu dziedzictwo rodziny. Prawda jest taka, że nie chcemy dwudziesty rok z rzędu pić tej samej kawy. Ludzie szukają historii i fajnie, gdy coś za tą zwykłą, codzienną kawą stoi. Autentyczność, tradycja mogą bardzo pomóc, jeśli idzie za tym odpowiednia jakość produktu, a wszystko jest spójne. Nie wystarczy nakleić na opakowanie logo Plutona, a w środku umieścić kawę importowaną z jakiejś mętnej palarni w Indiach. To cała filozofia działania. Namawiamy do patriotyzmu gospodarczego, w związku z tym pracujemy tylko z polskimi sieciami handlowymi. To historia o budowaniu zaufania. Pluton miał wspaniałą tradycję, która została brutalnie przerwana – my nie chcemy z nią zrywać, a godnie ją kontynuować. To finalnie przekonało rodzinę, że warto to z nami zrobić. Oznaczenie Speciality coffee zostało przyznane kawie ziarnistej gold – to znaczy, że ziarna zostały ocenione przez quality graderów na powyżej 80 punktów w 100-punktowej skali.

Ta historia chyba bardzo pomaga w kreowaniu nowej starej marki.

M.K.: Dziesięć lat pracowaliśmy w dużej firmie z podobnej branży i nie dostaliśmy nigdy nawet jednego takiego e-maila, jakich dziesiątki czy setki spłynęły do nas do tej pory w sprawie Plutona. Ludzie przeszukują rodzinne archiwa, przesyłają nam zeskanowane zdjęcia, dzielą się historiami – to niesamowite wsparcie i siła napędowa.

Kiedyś ziarna Plutona można było znaleźć u Bliklego, Wedla, w Café Bristol. Gdzie dziś wypijemy i zdobędziemy waszą kawę?

A.S.: W polskich sieciach. W salonach Krakowskiego Kredensu w całej Polsce, a w Warszawie w sklepach Piotr i Paweł i sieci Społem. Mamy oczywiście sklep internetowy.

Podczas drugiej wojny światowej Tarasiewiczowie mieli kawiarnię – Fregatę na Mazowieckiej. Czy jest szansa, że kawy spod szyldu nowego Plutona napijemy się gdzieś stacjonarnie?

A.S.: Mamy swój mały przyczółek kawowy na Nowym Świecie, w Krakowskim Kredensie, ale można tam tylko wziąć kawę na wynos. Chcemy podjąć rozmowy z lokalami, w których Pluton był obecny, a które zostały już wspomniane – Blikle, Wedel, Hotel Europejski, Bristol…

M.K.: Otworzenie kawiarni nawet nie zalicza się do małych kroków, to byłby duży skok. Jest oczywiście w obszarze naszych zainteresowań. Pamiętamy, że marzenia Kordiana Tarasiewicza o reaktywacji Plutona wiązały się z kawiarnią, która kontynuowałaby herbaciano-kawowe tradycje Polski. Pluton nie był jedyną firmą kawową przed wojną. PRL jednak te tradycje zatarł.

Opowiedzcie trochę o dostępnych dziś w Plutonie ziarnach. Do wyboru są dwa warianty: gold i black. Jaki mają profil sensoryczny?

A.S.: Gold to 100% arabiki z regionu Mogiana w Brazylii, a black to blend arabiki (80%) i robusty (20%).

M.K.: Black ma bardzo niską kwasowość oraz posmak ciemnej czekolady i orzechów. Gold jest bardzo delikatny, jaśniej palony. Ma przyjemną, owocową kwasowość.

A do jakich metod zaparzania są przeznaczone? Nadają się do ekspresów ciśnieniowych, metod alternatywnych, przelewowych?

M.K.: Są bardziej sprofilowane pod ekspresy ciśnieniowe i kawiarki. Gold fajnie wypada w przelewach, zachowuje się ta kwasowa nuta, która przechodzi przez filtr.

Właśnie, a jak dzisiejszy Pluton – najstarsza polska marka kawy – ma się do popularnej współcześnie trzeciej fali kawy? Kawiarni specialty, niewielkich rzemieślniczych palarni…?

M.K.: Żeby przejść od kawy przemysłowej do trzeciej fali, w której stawia się na kawę bardzo jasno paloną, trzeba liczyć się z dużym szokiem. Taka kawa ma bardzo wysoką kwasowość. Nie ma tylko tak zwanego smaku kawy, czyli goryczy i ciężkości. My wpisujemy się gdzieś pomiędzy. W kawach przemysłowych chodzi o powtarzalność produktu, stąd ten profil palenia jest ciemniejszy, a na opakowaniu nie podaje się kraju pochodzenia. Przez to, że ten profil jest ciemny, łatwiej równać smak niezależnie od tego, skąd pochodzi ziarno. Nasza kawa jest rzemieślnicza, dominują w niej tak zwane bezpieczne nuty – czekolada i orzechy – smaki, które lubi dziewięć na dziesięć osób, zgodnie z naszymi badaniami. Czujemy więc, że jesteśmy w połowie drogi, i dążymy w kierunku zmian, które zachodzą na rynku. Nasze myśli ciepło zmierzają w kierunku trzeciej fali.

Trzeba pamiętać, że w dalszym ciągu większość osób pije kawę, bo jest to dla nich czynność powtarzalna – chcą się pobudzić, szukają dobrze znanego sobie smaku. Szacuje się, że kawy niszowe to zaledwie 1% całego rynku kawy w Polsce.