Kawa: pić czy nie?

Podnosi poziom serotoniny, zapobiega udarom mózgu i zawałowi serca. Nie wszystkim jednak służy.

Tekst: Olga Suszczewicz

Zdjęcie główne: Brooke Lark / unsplash.com

Ten artykuł przeczytasz w mniej niż 4 minuty!

Wiele osób nie wyobraża sobie poranka bez filiżanki kawy. Napój ten, oprócz walorów smakowych i dodających energii, ma też ogromne znaczenie kulturowe, bo ileż to rozmów i spotkań odbywa się właśnie przy niej.

Negatywne opinie napar zbierał, od kiedy pojawił się w Europie, czyli od XVI wieku. Krążyły pogłoski, że to wywar z sadzy albo ze starych butów. Choć dziś piją ją niemal wszyscy, często w trosce o swoje zdrowie pozbawiają się tej przyjemności. Mało kto wie, że kawa ma sporo zalet i nie ma co jej demonizować.

czy kawa jest zdrowa, kiedy pić kawę, czy pić kawę — fot. Nathan Dumlao / unsplash.com

Jakie są zalety picia kawy?

Podwyższa poziom serotoniny, zwanej hormonem szczęścia.
Zmniejsza ryzyko chorób. Wbrew obiegowej opinii kawa wypijana w umiarkowanych ilościach (do czterech filiżanek dziennie) nie powoduje nowotworów ani chorób serca. Wręcz przeciwnie: przeciwdziała udarom mózgu, zawałowi serca, a także obniża ryzyko zachorowania na marskość wątroby, miażdżycę, cukrzycę typu 2, chorobę Alzheimera, nowotwór jelita grubego i nie tylko.
Przepędza zmęczenie. Kofeina zawarta w kawie oraz jej metabolity mają pobudzający wpływ na korę mózgu, co ułatwia myślenie, a także niweluje zmęczenie.
Poprawia trawienie. Rytuał picia kawy po obiedzie ma swój sens. Przez obecność różnych kwasów organicznych kawa usprawnia metabolizm. Tylko z rozwagą, bo w nadmiarze może z kolei doprowadzić do rozwolnienia.
Przeciwdziała alergii. Kofeina redukuje wydzielanie histaminy, której zwiększony poziom powoduje reakcję alergiczną. Działa także rozkurczowo na drogi oddechowe, ułatwiając oddychanie astmatykom.

Kto powinien pić kawę?

Sportowcy! Kofeina wpływa na rozszerzenie oskrzeli i naczyń krwionośnych, zwłaszcza serca, mózgu i mięśni szkieletowych, i usprawnia ich pracę. Podwyższa stężenie kwasów tłuszczowych we krwi, przez co oszczędzany jest niezbędny podczas intensywnego wysiłku glikogen. Działając na układ nerwowy i zwiększając poziom adrenaliny, poprawia wytrzymałość i refleks. Pomaga także pozbyć się bolesnych zakwasów. Warto ją zatem pić zarówno przed treningiem, jak i po nim, o ile nie mamy problemów z nadciśnieniem.

Czy kawa szkodzi? Komu kawa może szkodzić

Osobom z nadciśnieniem – kawa zwiększa ciśnienie krwi; muszą więc na nią uważać także żyjący w ciągłym stresie. Omijać ją powinny również osoby cierpiące na nadkwasotę, ponieważ kawa pobudza wydzielanie kwasu żołądkowego, oraz te z problemami z żołądkiem. Cierpiący na wrzody żołądka nie powinni jej pić nawet w wersji bezkofeinowej. Kobiety ciężarne i karmiące muszą pamiętać o tym, że kofeina przenika do łożyska oraz do mleka. Mogą pić kawę, ale w umiarkowanych ilościach.

czy kawa jest zdrowa, jaką kawę wybrać, kawa, kawa przelewowa, metody alternatywne parzenia kawy

Kiedy należy ograniczać picie kawy?

Wieczorem lepiej kawy unikać, bo może powodować problemy z zasypianiem.
Za dużo kawy może doprowadzić do nadmiernego pobudzenia psychoruchowego, przyspieszenia akcji serca i zwiększonego wydzielania moczu. Jednorazowa duża dawka (powyżej kilku filiżanek) może spowodować szum w uszach, zaburzenie widzenia i częstokurcz nadkomorowy lub komorowy.
Uwaga na dodatki – o ile kawa sama w sobie nie tuczy, o tyle dodatek cukru, mleka, syropu czy bitej śmietany może zrobić z niej prawdziwą bombę kaloryczną.

Jaką kawę kupować?

Kupujmy kawę w ziarnach. Zmielona traci część swojego aromatu, więc najsmaczniejsza będzie mielona w domu, tuż przed parzeniem. Unikajmy rozpuszczalnej, która powstaje w wyniku skomplikowanych procesów przemysłowych. Do jej produkcji używa się gorszych ziaren. Zawiera nikiel, który w nadmiarze może przyczynić się do alergii lub choroby nowotworowej. O kwestii smaku i aromatu nie trzeba chyba wspominać.

Istotne też jest, kiedy pijemy kawę. Wypita zaraz po przebudzeniu wbrew pozorom nie działa pobudzająco

Nie parzmy kawy we wrzątku, bo w ten sposób wypłukują się z niej szkodliwe substancje, głównie z drobno mielonej. Unikajmy popularnej „zalewajki”, czyli kawy z pływającymi fusami, bo podwyższa poziom cholesterolu we krwi. Odpowiedzialne za to są diterpeny, które najskuteczniej zatrzymamy filtrami papierowymi. Niestety, filtry metalowe nie sprawdzają się pod tym względem tak dobrze.

Istotne też jest, kiedy pijemy kawę. Wypita zaraz po przebudzeniu wbrew pozorom nie działa pobudzająco. Najlepiej sięgnąć po nią około trzech godzin od wstania z łóżka. Nigdy nie pijmy kawy, szczególnie czarnej, na pusty żołądek, bo działa na niego podrażniająco. Najlepiej pić ją między posiłkami, a nie w ich trakcie. Nie zaburzy wtedy wchłaniania składników odżywczych.