Mówimy tu o śledziu bałtyckim – bliskim krewnym śledzia atlantyckiego i pacyficznego. Jest z nami od wieków – ta egalitarna ryba była pożywieniem zarówno możnych, jak i biedoty. Słusznie kojarzona z okresem postu, niesłusznie jest uważana za mało wyszukaną w smaku. Owszem, to tłusta ryba, ale jednocześnie niskokaloryczna – bogata w kwasy omega-3, witaminy z grupy B, selen, wapń, magnez, potas i żelazo. Stanowi źródło łatwo przyswajalnego białka i obniża cholesterol. Co istotne, wciąż należy do nieprzełowionego gatunku, który żyje dziko. Choć, owszem, nie zaleca się jedzenia śledzi z zanieczyszczonych części Bałtyku – najlepiej szukać ryb oznaczonych certyfikatem MSC. I nie ma znaczenia, czy są zrolowane ze śliwką, smażone na maśle, w occie, oleju, z cebulą lub curry – w każdej odsłonie urzekają smakiem. A jeśli tylko głębiej się poszuka, potrafią urzec także swoją historią. Jakich 10 rzeczy o śledziach możecie nie wiedzieć?
10 rzeczy, których nie wiedzieliście o śledziu
Pospolita ryba, która kojarzy się z ostatkami i ze świątecznymi potrawami, wciąż nie może doczekać się należytej nobilitacji. Wytropiliśmy co najmniej 10 powodów, aby to zmienić.
1.
Śledzie przemieszczają się w ławicach – niektóre z nich mogą liczyć nawet miliard osobników. Są aktywne w nocy, w ciągu dnia natomiast chowają się w przydennych zakamarkach.
2.
Według legendy Amsterdam zbudowano na śledziowych ościach, Lubeka ma śledzia w herbie, a Anglicy uważają go za króla ryb. Norwegowie swoim ciepłym uczuciom dali namacalny dowód – na 200-koronowym banknocie, oprócz dorsza, umieścili śledzie.
3.
W zależności od rodzaju i stopnia obróbki wśród śledzi rozróżnia się matiasy – młode, tłuste osobniki jeszcze przed tarłem, uliki – również młode, ale przygotowane w mocnej solance, piklingi – ryby w całości poddane wędzeniu oraz kipery – rozpołowione okazy wędzone na zimno.
4.
Śledzie komunikują się ze sobą poprzez dźwięki powstające z pęcherzyków powietrza wydobywających się z odbytu. Ale, co ciekawe, nie są to odgłosy trawienia.
5.
W czerwcu każdego roku w Holandii na inaugurację nowego sezonu połowowego odbywa się aukcja beczułki świeżo złowionych śledzi. W ubiegłym roku wylicytowano ją za 95 500 euro.
6.
W przedwojennej Polsce tłuste śledzie sprzedawane z beczki nazywano szmalcówkami, a chude osobniki po tarle rybacy ochrzcili krawatami.
7.
12 lutego 1492 roku stoczono słynną bitwę o śledzie. Wojska francuskie niedaleko Orleanu zaatakowały konwój, który miał dostarczyć broń i żywność – głównie śledzie – angielskim żołnierzom okupującym miasto. Mimo połączonych i znacznie liczniejszych sił francusko-szkockich Anglicy odparli atak.
8.
W Polsce jednym z postnych zwyczajów było wieszanie śledzia. W Wielki Piątek albo Wielką Sobotę na drzewach wieszano drewniane śledzie jako formę kulinarnego wytchnienia po okresie postu, w którym ryby te były jednym z głównych pokarmów.
fot. Maciej Niemojewski
Więcej informacji na temat śledzia i mnóswto inspirujących przepisów na jego podanie znajdziecie w książce „Ambasada śledzia” autorstwa Marty Sawickiej-Danielak i Filipa Danielaka.