Na stole lądują półmiski z gęstym, ciemnym sosem, a może raczej potrawką. Trudno rozsądzić, bo całość przykrywają jajka sadzone, a po bokach porozrzucane są zielone papryczki. Oto słynne pisto manchego, potrawa porównywana czasem do francuskiego ratatouille, choć podejrzewam, że dumnych ze swojej kuchni Hiszpanów takie zestawienie raczej nie cieszy. – Papryka, pomidory, cebula, czosnek, oliwa – wylicza Chicho, nasz kierowca i znawca kuchni La Manchy. – Papryka i czerwona, i zielona, a wszystko posiekane i długo duszone na wolnym ogniu. Przepis wydaje się prosty i ma oczywiście najróżniejsze warianty. – Niektórzy dodają bakłażana albo cukinię, a nawet mięso – wtrąca Cristina, przewodniczka i menadżerka programu Ruta del Vino de la Mancha. – Tak naprawdę każda gospodyni ma swój przepis. Często są w nim po prostu warzywa z przydomowego ogródka – dodaje. – Aż wstyd powiedzieć, ale sama nigdy nie przygotowałam pisto. Moja mama robi takie dobre, że nie było potrzeby. Ale to też jest doskonałe – wskazuje na półmiski. Jak typowa turystka podane nam danie traktuję niemal jak wzorzec metra z Sèvres. – A jajka sadzone i papryczki? – dopytuję. Okazuje się, że zielone pimientos de Padrón, typowe raczej dla Galicji niż La Manchy, to inwencja kucharza. Kiedy robię zdjęcie, Chicho ustawia koło półmiska butelkę wina. – Najlepiej, by od razu było sparowane – tłumaczy ze znawstwem, choć etykietka psuje mi kadr. Jeszcze nie wiem, że Chicho sam ma niewielką winnicę, a trunki są dumą La Manchy.
La Mancha: ser i wino
Gdy myślimy o La Manchy, przypominają nam się przygody błędnego rycerza Don Kichota. Mało komu jednak region ten kojarzy się z wyjątkowym winem i niezwykłym jedzeniem, których wcale w nim nie brakuje!
Ten artykuł przeczytasz w mniej niż 9 minut!
Serowe przekręty
Chyba dali ci to z serem – w Polsce raczej nikt nie obruszyłby się na takie słowa. W Hiszpanii to sugestia, że zostaliśmy oszukani. – Dawniej sprzedawcy wina, chcąc zatuszować niedoskonałości, podawali je do spróbowania z kawałkiem sera. To bardzo utrudnia wyczucie niuansów smakowych, bo z serem każde wino jest dobre – śmieje się Chicho i podaje mi talerz z pokrojonym na równe trójkąciki manchego, chyba najsłynniejszym produktem z La Manchy. Ser ten powstaje z mleka lokalnej odmiany owiec, oveja manchega. – Charakteryzują je długie nogi. Muszą pokonywać ogromne odległości w poszukiwaniu jedzenia – tłumaczy Cristina. – Mają jeszcze jedną cechę, która odróżnia je od innych owiec – dają mało mleka, ale jest ono naprawdę doskonałe.
Owce manchega oglądamy w posiadłości Pago de La Jaraba. – To jedyne gospodarstwo w Hiszpanii, gdzie wyrabia się ser manchego, oliwę i wino w jednym miejscu. – Francisco, syn założyciela tej rodzinnej firmy, jest wyraźnie dumny. Wcale mu się nie dziwię – nigdy nie widziałam tak doskonale zaprojektowanej posiadłości, z budynkami udanie stylizowanymi na wiekowe i pięknym krajobrazem. – Mamy po 80 hektarów winnic oraz gajów oliwnych i migdałowych. I 100 hektarów dziewiczych lasów – wylicza Francisco. Na miejscu powstaje 25 ton sera manchego rocznie. – Manchego artesanal – podkreśla przyszły zarządca. Istnieją bowiem dwa typy sera: z mleka pasteryzowanego i niepasteryzowanego. Na półki polskich supermarketów najczęściej trafia pierwszy z nich. Nie trzeba chyba dodawać, że ser rzemieślniczy jest lepszy – i droższy.
Bezmiar wina
W Pago de La Jaraba nie tylko oglądamy owce i serowarnię, ale także próbujemy ekologicznego czerwonego wina. Jego jakość dla wielu może być zaskoczeniem – La Mancha nie jest kojarzona z winnicami tak bardzo jak choćby Rioja, będąca synonimem wyśmienitych trunków. Miejscowi zdają sobie z tego sprawę i robią wszystko, by zająć należne sobie miejsce na winiarskiej mapie świata – zwłaszcza że mogą się pochwalić największą produkcją w Europie. O jej skali przekonuję się w La Virgen de las Viñas w Tomelloso. – Znajdujemy się w samym sercu winiarskiej La Manchy – wita nas Antonio Bellón, menadżer winiarskiej spółdzielni. – Tomelloso wytwarza najwięcej wina nie tylko w naszym regionie, ale i w całej Hiszpanii, a może i na świecie. Tylko nasza spółdzielnia może się pochwalić większą produkcją niż cała Rioja – podkreśla.
Trudno mi uwierzyć, że region, który ledwie kojarzyłam – i to głównie z literaturą – może się pochwalić takimi osiągnięciami. – Żeby zrozumieć, skąd się wzięły te liczby, musimy się cofnąć do XIX wieku – kontynuuje Antonio. – Europa ucierpiała wtedy w wyniku plagi filoksery, czyli mszyc, które żerują na winorośli. Zaraza rozprzestrzeniła się po niemal wszystkich zakątkach kontynentu, gdzie uprawiano wino. Dotarła również do La Manchy, ale mszyce nie przetrwały długo w naszym klimacie, z chłodnymi zimami i gorącym latem. Dzięki temu plaga niemal nie dotknęła regionu. Jak to w życiu bywa, nieszczęście jednych stało się szansą dla innych – podsumowuje filozoficzne.
Na przełomie XIX i XX wieku tutejszy przemysł winiarski złapał wiatr w żagle i stara się utrzymać na fali do dziś. Chcemy produkować jak najlepsze butelkowane wina – tę deklarację słyszymy w niemal każdej lokalnej winnicy. Wcześniej znaczną część trunków destylowano i wyrabiano mocniejsze alkohole, dziś jednak coraz częściej powstają wina z prestiżowym znakiem denominación de origen.
Wino (nie) dla dzieci
Na koniec wizyty oglądamy wystawę lokalnych win. – To etykietki zaprojektowane przez dzieci, wybraliśmy je w konkursie – przewodniczka wskazuje dwie butelki. Na jednym z rysunków w kieliszku wina znajduje się dawna dworcowa wieża. – Ile miały lat? – pytam z niedowierzaniem. – Nie pamiętam, na pewno były z tutejszej podstawówki – zastanawia się przewodniczka, nie do końca chyba rozumiejąc podtekst mojego pytania.
Obiad z resztek
Po degustacji trzeba coś zjeść. Najlepiej w tradycyjnej restauracji, która serwuje typowe potrawy. Wracamy do Tomelloso, by odpocząć we wnętrzach zabytkowej kamienicy. Dawne patio i sale dookoła niego wyłożono azulejos – mało jest bardziej hiszpańskich elementów wystroju niż te barwne kafle. W menu miejscowe klasyki: na pierwsze danie migas de gañán. – W La Manchy przyrządza się sporo dań z resztek. W tym wypadku są to okruchy czerstwego pieczywa – tłumaczy niezmordowany Chicho. Migas de pan, danie z drobnych kawałków chleba, jada się w wielu regionach Hiszpanii.