Dieta IF: chwytliwe slogany a nauka

Pomimo że idea poszczenia nie była odkrywcza, dieta IF od 2012 roku zyskiwała coraz szersze grono fanów, by w zeszłym roku osiągnąć szczyty popularności, głównie za sprawą pochlebnie wypowiadających się o niej gwiazd (Hugh Jackman, Chris Pratt, Jimmy Kimmel) oraz jej komercjalizacji. Na rynku pojawiły się specjalne suplementy diety, stworzono aplikacje na smartfony z myślą o osobach stosujących tego typu dietę, powstały liczne artykuły oraz strony internetowe poświęcone diecie IF, upowszechniające tezy na temat wręcz cudownego wpływu przerywanego postu na zdrowie. Na przekór znanym hasłom dietetyków, że najzdrowiej jeść cztery lub pięć posiłków dziennie, co trzy godziny, dieta IF polega na łączeniu okresów postnych z tak zwanymi oknami żywieniowymi (kiedy wolno spożywać posiłki) w odstępach 16-godzinnych lub nawet 24-godzinnych. Zwolennicy przekonują, że co trzy godziny nie jesteśmy w stanie poczuć głodu, co jest swoistym spadkiem po naszych przodkach, którzy nie mieli dostępu do pożywienia przez okrągłą dobę. Zatem zmuszając się do współcześnie propagowanego trybu żywieniowego, zaburzamy naturalne mechanizmy oraz pracę zegara biologicznego. Stąd dieta IF ma być rodzajem wyzerowania organizmu i jego ponownego zaprogramowania tak, by mógł znów prawidłowo funkcjonować, a przy okazji w krótkim czasie znacznie zredukować wagę.

Specjaliści do spraw marketingu szybko wyczuli okazję i zaczęli reklamować dietę IF jako idealne rozwiązanie dla osób zabieganych, które nie mogą pozwolić sobie na regularne posiłki, oraz dla tych, którym liczenie kolejnych kalorii przywodzi na myśl koszmary senne. Warto zaznaczyć, że dieta IF to termin parasol – skrywa się pod nim kilka różnych diet opartych na przerywanym czy okresowym poście, skutkiem czego nie ma jednej standardowej formy określającej czas jedzenia i niejedzenia. Obecnie dwoma najbardziej rozpowszechnionymi typami są modele 16:8 i 5:2. Pierwszy z nich zakłada poszczenie przez 16 godzin, a następnie okno żywieniowe przez kolejne 8 godzin. W tym modelu okres głodówki przypada przede wszystkim na czas snu, co znacznie ułatwia wdrożenie założeń diety. Drugi, przeznaczony dla wytrwalszych, zakłada możliwość jedzenia pięć dni w tygodniu przerywanych dwoma dniami całkowicie pozbawionymi posiłku. Warto zaznaczyć, że choć w popularnych magazynach i czasopismach najczęściej można się spotkać z informacją, że podczas okien żywieniowych można jeść wszystko bez żadnych zahamowań, to zgodnie z założeniami diety 5:2 racje żywnościowe należy ograniczyć do 500-600 kalorii na dzień w ramach okna żywieniowego. Konieczne jest zatem stosowanie się do ogólnie panujących zasad zdrowego żywienia, podobnie jak ma to miejsce w przypadku alternatywnych diet czy zrównoważonego trybu życia, co wiąże się z unikaniem alkoholu, produktów wysoko przetworzonych oraz niezdrowych, zwłaszcza słodyczy.

Żadne cudowne efekty diety IF, na które powołują się jej zwolennicy: dobroczynny wpływ przerywanego postu na choroby układu krążenia, cukrzycę czy raka, nie zostały potwierdzone w eksperymentach empirycznych. Większość znaczących badań przeprowadzono na zwierzętach: szczurach i myszach. Te z udziałem ludzi są dopiero w początkowych stadiach i obejmują stosunkowo niewielką grupę badawczą.

German Cancer Research Center oraz Heidelberg University przez 38-52 tygodnie poddawały 150 osób działaniu diety IF[1]. W tym samym czasie grupa kontrolna nie stosowała żadnej diety, jedynie odżywiała się zgodnie z ogólnymi zasadami zdrowego trybu życia. Wyniki były porównywalne: osoby z obu grup zredukowały wagę w podobnym zakresie. Stosowanie diety IF nie miało również istotniejszego wpływu na obniżenie ilości tłuszczu znajdującego się na wątrobie czy na uzyskanie efektu tak zwanego flat stomach (płaskiego brzucha). Podobne wyniki otrzymano w badaniu z 2018 roku, przeprowadzonego na Uniwersytecie Illinois w Chicago. Eksperyment polegał na sprawdzeniu efektywności diety zgodnej z modelem 16:8 i trwał 12 tygodni[2]. Waga osób biorących udział w badaniu rzeczywiście spadła, choć redukcja nie różniła się w znacznym stopniu od tej uzyskanej w tradycyjnych dietach polegających na restrykcyjnym ograniczeniu spożywanych kalorii. Wyniki badania wskazały jednak, że przerywany post może skutkować osłabieniem uczucia ospałości, choć nie były to wskazania jednoznaczne.