Czy zwierzęta mogą być na diecie wegańskiej?

Panuje raczej zgoda co do tego, że psy dobrze radzą sobie na zrównoważonej diecie zarówno wegetariańskiej (z uwzględnieniem jajek i nabiału), jak i wegańskiej (tylko roślinnej). Badanie Wendy Brown pokazuje, że na diecie wegetariańskiej nawet ciężko pracujące psy, syberyjskie husky ciągnące zaprzęgi, cieszą się znakomitym zdrowiem. Na rynku dostępne są gotowe karmy wegetariańskie – jak to jednak często bywa z produktami żywnościowymi w ogóle, to, co jest deklarowane na etykiecie, nie zawsze odpowiada temu, co rzeczywiście znajduje się w opakowaniu. Testy gotowych produktów ujawniały różnego rodzaju niezgodności, które, przy karmieniu tylko jednym rodzajem produktu, mogą w dłuższej perspektywie doprowadzić do niedoborów składników odżywczych, co zresztą pokazało dość stare badanie (z 2001 roku) Ellen Kienzle i Radki Engelhard: spośród 12 przebadanych karm dla psów tylko 2 były godne polecenia przez autorki, w reszcie natomiast zaobserwowano niedobory składników odżywczych, których brakowało również u karmionych tymi produktami psów. Późniejsze badania (na przykład praca Pii-Glorii Semp z 2014 roku) dowodzą jednak, że standardy jakości znacznie się poprawiły i na rynku pojawia się coraz więcej zrównoważonych gotowych karm.

Dlatego właśnie niezbędne są regularne badania i konsultacje z weterynarzem, które pozwalają szybko wykryć ewentualne problemy zdrowotne, wymagające zmiany w diecie lub suplementacji witaminami, minerałami czy aminokwasami.

Czy koty mogą nie jeść mięsa?

Kot (Felis catus) został udomowiony znacznie później niż pies i spełniał nieco inną funkcję w gospodarstwie domowym – oprócz relaksującego wpływu głaskania na człowieka pomagał mu również radzić sobie ze szkodnikami. Kotom brakuje mechanizmów przystosowawczych, które pozwalają psom na przetrwanie na diecie bezmięsnej: aż 50% kalorii w ich diecie powinno pochodzić z białka. Koty potrzebują również ważnych składników odżywczych, które znajdują się zazwyczaj w odpowiednich ilościach jedynie w produktach zwierzęcych: należą do nich tauryna, retinol (witamina A), kobolamina (witamina B12), kwas arachidonowy; pamiętajmy również, że profil aminokwasowy produktów zwierzęcych różni się znacznie od tego występującego w roślinach. Dieta bogata w produkty roślinne może zarówno u kotów, jak i u psów powodować zwiększenie pH moczu, co prowadzi do kamicy układu moczowego.

Producenci dostępnych na rynku gotowych, roślinnych karm zapewniają, że zawierają one wszystkie potrzebne związki w odpowiednich ilościach, ale, jak wspominałem wyżej, nie zawsze deklaracje odpowiadają rzeczywistości. Dotyczy to jednak wszelakich karm, nie tylko wegetariańskich. Pozostają jeszcze pytania o przyswajalność tych syntetycznych związków oraz koszty środowiskowe ich produkcji oraz transportu. Gdyby okazało się, że karmienie zwierząt wegańskimi pokarmami wiąże się z większym śladem węglowym, niż na przykład stosowanie konwencjonalnych diet, należałoby jeszcze raz przemyśleć sensowność ich wprowadzenia.

Pomimo tych trudności wiele kotów żyje i ma się dobrze na diecie roślinnej, na co dowodem jest choćby wspomniane wyżej badanie autorstwa Semp. Spośród 59 wegańskich kotów biorących udział w badaniu 15 zostało dokładnie przebadanych, między innymi pod kątem odpowiednich poziomów składników odżywczych we krwi – nie zaobserwowano żadnych anomalii, poza niskimi poziomami kwasu foliowego. Przyczyny jego niedoboru nie zostały poznane, wiązany jest on jednak z ryzykiem zachorowania na tromboembolizm. Inne studium, autorstwa Lorelei Wakefield, przedstawia poziomy tauryny i kobolaminy we krwi 17 wegetariańskich kotów: wszystkie miały prawidłowe poziomy kobolaminy; 3 koty miały niedobory tauryny, jednak jak się okazało, były one karmione częściowo resztkami, co może tłumaczyć te odstępstwa od normy.

Duża część osób może uznać, że żywienie kota roślinami jest nienaturalne. Co jednak dokładnie oznacza ten termin? Każdy rozumie go inaczej, na co mają wpływ osobiste doświadczenia, preferencje i uprzedzenia. Przy czym trudno uznać tryb życia współczesnych domowych kotów za naturalny: koty na wolności jedzą raczej rzadko i tak dużo, jak tylko będą w stanie zmieścić, bo po szczęśliwym polowaniu często następuje długi okres głodu. Domowe koty przy stałym dostępie do karmy w ciągu dnia zjadają nawet 20 posiłków, w których skład wchodzą takie produkty jak tuńczyk, krewetki, wołowina, wieprzowina, jagnięcina.

Zmiany sposobu żywienia zawsze powinny być wprowadzane stopniowo: co kilka dni można zwiększać ilość nowej karmy na przykład o 10%. Kluczowe jest również zadbanie o to, by zwierzę jadło nowy typ pokarmu ze smakiem: pomoże w tym dodatek płatków drożdżowych, olejów roślinnych, nori czy spiruliny.

Najważniejsze jednak są częste badania zwierzęcia (przede wszystkich badanie pH moczu, które można przeprowadzać samodzielnie), pozwalające na szybkie reagowanie na wszelkie problemy zdrowotne, oraz ciągły kontakt z weterynarzem. Wszystkim zainteresowanym wprowadzeniem diety wegetariańskiej u psów, a zwłaszcza u kotów zalecam uprzednie dogłębne przemyślenie tematu i bardzo uważne zapoznanie się z literaturą naukową, z której wybrane pozycje przedstawiam poniżej. Spora część artykułów jest dostępna do przeczytania w całości bezpłatnie w internecie – polecam szczególnie pierwszą pozycję, będącą przeglądem badań, w którym znajdziemy w skrócie większość informacji zawartych w pozostałych artykułach.