Książka kontra film

Być może to było bodźcem dla reżyserki Grety Gerwig, by przedstawić światu kolejną, bo już ósmą (!), ekranizację tej powieści. W obsadzie znalazły się trzy pokolenia wybitnych aktorek i aktorów z Meryl Streep, Laurą Dern i Saoirse Ronan na czele. W momencie gdy pojawiły się pierwsze prasowe wzmianki o nowej filmowej odsłonie powieści Alcott, wtórowały im głosy pytające, po co światu kolejne „Małe kobietki”. Jednak Gerwig z typową dla siebie reżyserską finezją i ze zrozumieniem świata młodych dorosłych zaprezentowała wersję godną naszych czasów z poszanowaniem oryginału.

Oprócz znaczącej zmiany w postaci prowadzenia nielinearnej narracji mocniej wybrzmiewają wątki autonomiczności w podejmowaniu decyzji oraz egalitarności w społeczeństwie. Największe kontrowersje budzi zakończenie, które poddaje pod dyskusję oryginalny finał. Greta Gerwig mówi w wywiadach, że chciała stworzyć zakończenie, które po 150 latach od premiery książki spodobałoby się jej autorce. Oddaje hołd biografii samej Alcott, której losy są blisko związane z postacią książkowej Jo. To zakończenie, na które zasługują kobietki i kobiety.

„Pamiętnik”

Nick Cassavetes, 2004

Nicholas Sparks, autor rozpalających serca romansów, które nieustannie utrzymują się na listach bestsellerów, ma szczęście do ekranizacji. Jego książki doczekały się już 11 adaptacji filmowych. Literacki debiut Sparksa, „Pamiętnik”, został sfilmowany przez Nicka Cassavetesa siedem lat po premierze książki i był trzecim adaptowanym dziełem pisarza. Ekranizacja należy do największych wyciskaczy łez współczesnej kinematografii, ale wzruszenia są tu wywoływane przemyślanymi, a nie ckliwymi środkami.

Świat przedstawiony w filmie jest wiarygodny, podobnie jak relacje między bohaterami. Cassavetes celowo rezygnuje z niektórych bardziej rozbudowanych w książce wątków, aby wyeksponować to, co najważniejsze – historię miłosną bohaterów, których rozdzieliły czas, różnice i choroba.

W adaptacji Cassavetesa są przynajmniej dwa momenty, w których wydaje się, że wypłakało się już całe zasoby łez – nic bardziej mylnego, kolejne sceny udowadniają, że mamy do czynienia z jednym z najbardziej wzruszających spotkań w historii kinematografii. 

Film dostępny w serwisie Netflix.

„Tamte dni, tamte noce”

reż. Luca Guadagnino, 2017

Film, który przedstawił światu Timothée Chalameta i sprawił, że wszyscy zatęskniliśmy do pierwszych miłości. Powieść André Acimana, wydana dekadę wcześniej, zdobyła pewne uznanie wśród społeczności LGBT, ale nie udało jej się wybić powyżej nagrody Lambda Literary. Z kolei film nie tylko przebił się do mainstreamu, ale też zdobył szereg najważniejszych nagród, w tym Oscara za najlepszy scenariusz adaptowany w 2018 roku.

Powieści Acimana nie można odmówić niebywałego ładunku uczuć, jednak dopiero po przeniesieniu na ekran opowieść poruszyła serca widzów na całym świecie. Sukcesem adaptacji jest poruszanie się w stylistyce kina artystycznego, któremu udało się przyciągnąć szeroką publiczność bez ulegania kompromisom. Filmowe „Tamte dni, tamte noce” działają na wszystkie zmysły. Porusza pierwszy, niezręczny i niepewny kontakt głównych bohaterów, skontrastowany z upalnym słońcem Italii.

To niezwykle konsekwentny film, który jest nie tylko piękną pocztówką z lata 1987 roku, ale też opowieścią o zwyczajnych sprawach związanych z pierwszą miłością – odrzuceniu, nadziejach i rozczarowaniach, od zawsze wpisanych w doświadczenia dojrzewania.

Film dostępny w serwisie Netflix.

„Mechaniczna pomarańcza”

reż. Stanley Kubrick, 1971

Osobliwa – to najlepszy przymiotnik określający powieść Anthony’ego Burgessa i jej adaptację noszącą ten sam tytuł. Barierą w odbiorze tej awangardowej literatury okazał się język. Nie dość, że sama fabuła nie należy do najprzyjemniejszych historii – w końcu opowiada o przemocy i upadku obyczajów – to jeszcze autor przeprowadza na czytelniku lingwistyczny eksperyment.

Burgess bowiem stworzył własny język, zbudowany na slangowym angielskim połączonym z rosyjskimi zapożyczeniami. Kubrick w swojej ekranizacji wprowadza tę literacką nowomowę tylko tam, gdzie jest niezbędna. W miarę oglądania staje się ona tożsama z bohaterami i ich ekscentrycznym sposobem bycia. Reżyser nie odziera jednak swojego filmu z kontrowersji i dystopijnej wizji świata, którą stworzył Burgess. To wciąż historia o ewolucji zła, osadzona w niepokojącym, surrealistycznym i futurystycznym świecie, w którym Ludwig van Beethoven wybrzmiewa w tle kolejnych występków Aleksa. Film należy do najważniejszych dzieł kinematografii i potwierdził niezaprzeczalny talent Kubricka.

„Była sobie dziewczyna”

reż. Lone Scherfig, 2009

Zanim nastąpił boom na gatunek coming-of-age,tak chętnie eksploatowany przez twórców filmów i seriali ostatnich kilku lat, Lone Scherfig zaprezentowała podczas festiwalu Sundance film „Była sobie dziewczyna”, rzecz o dorastającej młodej kobiecie uwiedzionej przez starszego mężczyznę. Pierwowzorem tego wielokrotnie nominowanego i nagradzanego filmu były biograficzne wspomnienia dziennikarki Lynn Barber, wydane w tym samym roku.

Rozgrywająca się w latach 60. akcja pozwoliła filmowcom na stworzenie wciągającego, barwnego świata, który dla samej bohaterki staje się zupełnie nowym doświadczeniem. Szary Londyn początku dekady stoi w opozycji do tętniącego życiem Paryża. Filmowy duet Carey Mulligan i Petera Sarsgaarda łączy chemia, relacja rozgrywająca się na poziomie spojrzeń i uśmiechów, które rejestruje czujne oko Scherfig. Wspomnienia Barber cechował moralizatorski ton, ale twórcom filmu udało się go uniknąć, wyszli bowiem z założenia, że ocenę postaw bohaterów i ich motywacji należy pozostawić widzom.

Film dostępny w serwisie HBO GO.

„Dziennik Bridget Jones”

reż. Sharon Maguire, 2001

Pechową, niezdarną i taką jak my wszystkie (powiedziały miliony kobiet na świecie) Bridget przedstawiono nam w formie powieści, przy której zanosiło się śmiechem, a przygodom bohaterki przytakiwało się więcej niż jeden raz. Pięć lat po premierze książkowego bestsellera, kiedy wydawało się, że wystarczy stanąć przed lustrem, żeby wyobrazić sobie, jak może wyglądać ta wyjątkowa singielka z Londynu, Sharon Maguire zaprezentowała światu Bridget w postaci Renée Zellweger.

To prawdopodobnie jeden z najlepszych filmowych castingów wszech czasów – amerykańskiej aktorce można nawet wybaczyć przerysowany brytyjski akcent. Z wdziękiem i ciętym humorem mierzy się z trudnościami, które los rzuca jej pod nogi – a robi to w rytmie evergreenowego soundtracku, który nie wychodzi z głowy długo po seansie.