Katowice: 10 najlepszych miejsc z kuchnią śląską

Karminadel, gumiklyjzy, a na deser szpajza. Gdzie śląskie specjały smakują tak, jak powinny?

Tekst: Silesia Smakuje (Kasia Rożko i Kasia Hillary)

Zdjęcia: Silesia Smakuje (Kasia Rożko i Kasia Hillary)

Opublikowano: 14 Maja 2016

Ten artykuł przeczytasz w mniej niż 9 minut!

Tradycje kulinarne mają się tu lepiej niż w niejednym zakątku naszego kraju. Kopalnie mogą upadać, ale śląski obiad, szczególnie w niedzielę, musi być na stole. Oto lista miejsc, w których spróbujecie autentycznych dań tego regionu.

Stodoła – golonka i rolada wołowa w starym stylu

Restauracja o nazwie zaszyfrowanej w akronimie SITG przeszła do historii. Mieściła się w familoku (kilkupiętrowej kamienicy z cegły) na Nikiszowcu, czyli w jednej z najciekawszych dzielnic Katowic. Nieprzypadkowo chowała się za tajemniczym skrótem – od Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa – bo z górnictwem jest związana do dziś, nawet pod nowym adresem. Podobnie jak na Nikiszowcu, i tu będą się odbywać przyjęcia górnicze, tak zwane karczmy (łatwo na nie trafić zwłaszcza w listopadzie i grudniu, w okolicach Barbórki). W menu wszystko to, co kochamy w kuchni śląskiej: rolada wołowa z kluskami i modrą kapustą (30 zł), golonka z kością (potężna, 800-gramowa porcja) z bratkartoflami i kapustą zasmażaną (30 zł), żeberka wieprzowe z ziemniakami i kapustą zasmażaną (22 zł), królik w śmietanie, podawany z kopytkami i surówką (32 zł), żur z ziemniakami oraz wodzionka.

Stodoła, Katowice-Podlesie, ul. Uniczowska 21, wt.-pt. od 12:30, sob.-niedz. od 10:00

Cafe Kattowitz – szpajza w eleganckiej kawiarni

Działające od grudnia 2014 roku Cafe Kattowitz nawiązuje do katowickich lokali z przełomu XIX i XX wieku, gdy miasto znajdowało się w granicach Prus. Dopieszczone w najdrobniejszych detalach wnętrze (właściciele są wielbicielami śląskiej historii) przenosi nas w czasie o dobre 100 lat, gdy w młodym mieście kipiała energia. Przednia część sporego lokalu jest bardziej kawiarniana (jasne meble), środkowa i tylna – bardziej restauracyjna, z większymi stołami. W menu, w którym nazwy potraw są tłumaczone na język śląski i angielski, znajdziemy takie śląskie dania jak kluski kładzione z boczkiem wędzonym i groszkiem zielonym w sosie serowym (choć groszek zielony i sos to już fantazja kucharza; 17 zł), tradycyjną roladę śląską z kluskami śląskimi z dziurką (czyli gumiklyjzami) i modrą kapustą (29 zł) oraz szpajzę cytrynową, czyli deser (12 zł).

Cafe Kattowitz, Katowice, ul. św. Jana 7, pon.-czw. 10:00-22:00, pt.-sob. 10:00-23:00, niedz. 11:00-21:00

Restauracja Sunlight Hotelu Angelo – żur z certyfikatem

Jedna z trzech katowickich restauracji ujętych w Szlaku Kulinarnym Śląskie Smaki, nad którym pieczę sprawuje Śląska Organizacja Turystyczna. Dania z wkładki „Śląskie smaki” w menu są dostępne od 1 października 2015 roku i oznaczone logo Śląskich Smaków. Należą do nich: żur żeniaty (15 zł), golonka wieprzowa z kapustą duszoną z kminkiem, musztardą i chrzanem (45 zł) oraz racuszki z zielonych jabłek z sosem waniliowym i jagodami (19 zł). Żur żeniaty, tu podawany z jajkiem, to gęsta, kwaśna zupa na zakwasie przygotowywanym na miejscu. Golonka, wbrew stereotypom, to w restauracji Sunlight spora, ale rozkosznie delikatna wieprzowina, do której już żaden dodatek, oprócz kapusty, nie pasuje. Racuszki kojarzą się z babcinymi smakami, a sos waniliowy jest bardzo aromatyczny.

Restauracja Sunlight Hotelu Angelo, Katowice, ul. Sokolska 24, pon.-niedz. 17:00-22:00 (we wcześniejszych godzinach czynny jest Steak Corner by Jazz Bar)

Dworek pod Lipami – karminadel w romantycznym ogrodzie

W sercu jednej z najbardziej tradycyjnych katowickich dzielnic, wśród okazałych lip można poczuć prawdziwy śląski klimat. I to nie robotniczych familoków, jak na Nikiszowcu, ale utopijnego (jak na realia początku XX wieku, gdy budowano Giszowiec, wtedy odrębną osadę) miasta ogrodu. W okazałym dworku, pełniącym od początku funkcję gospody, obecnie znajduje się restauracja Pod Lipami. Sporo tu imprez, w tym wesel, ale można trafić na spokojniejszy dzień i bez stresu przyjrzeć się wnętrzu, w którym udało się zachować nieco ze stylu dawnej śląskiej gospody (choć dziś można to wnętrze określić mianem eleganckiego). W menu – sporo śląskich specjałów. Oprócz nieśmiertelnych żuru (tu podawanego z winerką, czyli kiełbaską w stylu wiedeńskim, i ziemniakami) oraz rolady wołowej z kluskami śląskimi i modrą kapustą są też: hekele (pasta śledziowa w sam raz na przystawkę), wodzionka (mocno czosnkowa zupa), maczanka śląska ze schabu, golonka na kapuście kiszonej, żeberka z panczkrautem czy karminadel (kotlet mielony), podawany z ziemniakami i ogórkiem kiszonym.

Dworek pod Lipami, Katowice-Giszowiec, pl. Pod Lipami 1, pon.-niedz. 11:00-22:00

Cafe Byfyj – smakołyki z babcinego kredensu

Pełne uroku kawiarnia i bistro, położone w sercu Nikiszowca, zabytkowej robotniczej dzielnicy Katowic. Spacer po okolicy wzmaga apetyt – zaspokoicie go nie tylko wspaniałymi słodkimi i drożdżowymi wypiekami z Piekarni Michalski, do której należy Cafe Byfyj, lecz także klasycznymi daniami kuchni śląskiej. Nie ma stałego menu, ale prawie w każdą niedzielę w karcie pojawia się: rolada z kluskami i modrą kapustą (32 zł), rosół (10-12 zł) lub żur (10 zł). Na deser obowiązkowo makowiec, sernik na cieście drożdżowym, drożdżowe ciasta z owocami i rogaliki. Wszystko podane w urokliwym wnętrzu, którego wystrój czerpie z tradycyjnych śląskich kuchni – są byfyje, koronkowe obrusy i romy, czyli puszki na przyprawy.

Cafe Byfyj, Katowice-Nikiszowiec, ul. Krawczyka 5, pon.-niedz. 9:00-20:00

Moodro Restaurant – nowoczesna kuchnia ze śląskim akcentem

Otwarta we wrześniu ubiegłego roku restauracja znajduje się w zabytkowym budynku maszynowni na terenie nowego Muzeum Śląskiego. We wnętrzu nie brakuje odniesień do industrialnego dziedzictwa, ale są też nowoczesne akcenty obrazujące czas odradzających się Katowic. Zresztą widok z okien restauracji nastraja pozytywnie, na pierwszym planie widnieją słynne gwiazdy, czyli osiedle Walentego Roździeńskiego. Menu również jest nowoczesne. Darmo w nim szukać klasyków, są za to ciekawe nawiązania. Żebro (33 zł) jest serwowane na panczkraucie, czyli gotowanej kiszonej kapuście z rozgniecionymi ziemniakami, a prawdziwym hitem są pierogi z krupniokiem, czyli kaszanką (20 zł). Wśród deserów jest i śląski pączek, czyli krepl, ale z dynią, batatem i anyżem (21 zł). Restauracja niedawno przystąpiła do Szlaku Kulinarnego „Śląskie Smaki”, w jego ramach serwuje: galert na przystawkę, zupę z czerwonej kapusty z dodatkiem żurawiny i boczku, roladę śląską z „moodro” kapustą i kluskami jako danie główne oraz na deser: tort orzechowy. Plus ma, jako jedyna na Szlaku „Śląskie Smaki” śląskie danie dla dzieci: kopytka/biały ser/masło.

Moodro Restaurant, Katowice, ul. Dobrowolskiego 1a, wt.-niedz. 12:00-22:00

Karczma pod Młynem – klasyka na co dzień i od święta

Restauracja ma rozbudowaną kartę śląskich dań zarówno codziennych, jak i odświętnych. Wśród tych pierwszych jest wodzionka (zupa na chlebie, wodzie i tłuszczu) z bratkartoflami (smażonymi ziemniakami), a wśród drugich choćby jaskółcze gniazdo – jajko na twardo w kotlecie schabowym – i typowo niedzielny anlauf, czyli rosół z lanymi kluskami. Ciekawą i bardzo rzadko spotykaną potrawą jest fanzol zizałer, słodko-kwaśna zupa z czerwonej fasoli, serwowana z ugniecionymi ziemniakami… ups, kartoflami!

Karczma pod Młynem, Katowice, ul. gen. Hallera 71, pon.-niedz. 11:00-21:00

WunderBar – Śląsk po niemiecku

Restauracja specjalizuje się w kuchni bawarskiej, niemieckiej, a tej, jak wiadomo, do śląskiej niedaleko. W codziennym menu znajdujemy dwie śląskie potrawy: zimną przystawkę w formie galertu, czyli galaretki z golonki i nóżek wieprzowych (15 zł), oraz żeberko wieprzowe na panszkraucie (28 zł). W niedzielę, o godzinie 13 w WunderBarze serwowane są rodzinne obiady. Od rana gotuje się rosół na czterech mięsach, a na drugie rolada wołowa z kluskami – białymi lub szarymi – i modrą kapustą. Wnętrze zdobią liczne stare, solidne meble i bibeloty: bawarskie, ale i takie, które wciąż można znaleźć w śląskich domach – zegary z kukułką, lustra w ciemnych ramach, święte obrazy i instrumenty muzyczne.

WunderBar, Katowice, ul. Plebiscytowa 2, czynne codziennie, od 13:00

Restauracja Kuchnia Otwarta – podglądaj kucharzy przy pracy

Jedna z trzech ostatnio przyjętych do Szlaku Kulinarnego „Śląskie Smaki” restauracji (oprócz Moodro Restaurant z Katowic i Szybu Maciej z Zabrza). Znajduje się na parterze 4-gwiazdkowego hotelu sieci Best Western, tuż przy Parku Śląskim. Jakiś czas temu przeszła „rewolucję”, za sprawą Adama Gesslera. Choć pan Adam już nie firmuje jej swoim nazwiskiem, to została po nim przebudowana, otwarta na salę kuchnia. Dzięki temu rozwiązaniu można podglądać kucharzy przy pracy. Po śląsku zjemy tu: wątróbkę z królika z sosem jabłkowym i racuchami z kaszy gryczanej niepalonej (20 zł), żur śląski (16 zł), ajntopf (ajntopf to po śląsku danie jednogarnkowe) warzywny z kaczym udkiem (19 zł), nieśmiertelną roladę śląską z kluskami i modrą kapustą (38 zł) oraz pierś z kaczki z konfiturą śliwkową, czerwoną kapustą z bakaliami i ziemniakami z kminkiem (55 zł).

Kuchnia Otwarta, Katowice, ul. Bytkowska 1, czynne: pon.-niedz. 12.00-23.00

Żurownia – śląski żur w wielu odsłonach.

Żurownia to lokal, który oferuje niecodzienne podejście do tradycyjnej kuchni śląskiej. Prym wiedzie – jak nazwa wskazuje – tradycyjny śląski żur. Żur na zakwasie, który produkuje mama właściciela Żurowni – Kuby Farona. Lokal bazuje na polskich składnikach oraz tradycyjnym sposobie przechowywania zakwasu w glinianych bunclokach. Żurownia jest lokalem rodzinnym i dla rodzin.

Żuru można się napić (2 zł za kubek) lub zjeść (7 – 9 zł) nawet w wegetariańskiej odsłonie. Ponadto można wziąć zakwas na żur ze sobą i w domu podejmować próbę odtworzenia kuchni śląskiej. Zakwas jest sprzedawany w 300 ml słoikach w cenie 3 zł. Jednak nie samym żurem Żurownia stoi. W Żurowni pieczywo wypiekane jest na miejscu bazując na zakwasie na żur. Zjecie między innymi kulebele (roladę zamkniętą w klusce śląskiej z dodatkiem ogórka kiszonego, cebuli polanej sosem pieczeniowej i podanej z czerwoną kapustą), Ślązaka (kiełbasę śląskiej w picie w cenie 10 zł – alternatywie dla zapiekanki czy kebabu) albo hajeru (tortilli z wołowiną, boczkiem, cebulą, ogórkiem kiszonym, sosem pieczeniowym oraz kapustą kiszoną za 15 zł). Dla smakoszy krupnioku – śląskiej kaszanki – idealną opcją będzie grubiorz. Danie, które pod warstwą pureé ziemniaczanego skrywa wnętrze krupnioku, boczku i cebuli. Poza listą stałych dań, są też takie dostępne od czasu do czasu; golonka piwna, a z deserów szpajzy czy pischingery. Menu w Żurowni zostało opisane po śląsku.

Żurownia, Katowice, ul. Ligonia 16, czynne codziennie od 12.00 – 22.00.

Tradycja śląskiej kuchni inspiruje współczesnych katowickich szefów kuchni. Nasza lista mogłaby być zatem dłuższa, o ile bralibyśmy pod uwagę wariacje na temat klasyki. Te najciekawsze znajdziecie w Mysłowicach przy Spacerowej 21, w restauracji, w której szefem jest Marcin Czubak, finalista „Top Chef Polska”, i w katowickim Cooler Food przy Mariackiej 20. W Katowicach otwarcia szykuje się Żurownia, gdzie tematem głównym będzie śląski żur (nie mylić z polskim żurkiem;-)